Aktualności

“This is very welcome release and will do much to increase the understanding and appreciation of one of the composer’s most significant works.” – Gramophone
 

Płyty DVD mistrzowskiej opery Krzysztofa Pendereckiego są dostępne w sprzedaży w Kasach Teatru, u naszych bileterów podczas wydarzeń artystycznych, a także online na stronie DUX!
 

Przypominamy, że nagranie audiowizualne można obejrzeć w formie płatnego dostępu na portalu Drzwi do Kultury.

"Raj utracony Pendereckiego, oparty na poemacie epickim Miltona, został zamówiony przez Lyric Opera of Chicago na dwusetną rocznicę powstania Stanów Zjednoczonych w 1976 r. i po raz pierwszy wykonany w listopadzie 1978 r. Libretto zostało napisane przez Christophera Frya, który do swojego tekstu wybrał około 1500 z oryginalnych 10 000 wersów poematu, skupiając narrację na Adamie i Ewie, a nie na Szatanie, chociaż ten ostatni również się pojawia, podobnie jak kwartet jego sługusów, kwintet aniołów, Bóg, Chrystus, Grzech, Śmierć i Milton jako narrator.
Penderecki nadał utworowi podtytuł „Sacra rappresentazione w dwóch aktach”, sugerując propozycję pośrednią między oratorium a operą. Partytura nie jest nadmiernie skomplikowana, napisana bardziej w duchu tradycyjnej konwencji operowej – ze scenami solowymi, duetami i większymi scenami zespołowymi. Chór również ma swój udział w rozwoju narracji. Pod względem stylistycznym utwór jest ekspresjonistyczny, kanciasty, bliższy modernizmowi dzieł Pendereckiego z lat sześćdziesiątych XX w. niż neoromantycznym partyturom, które są charakterystyczne dla późniejszego stylu kompozytora. Pojawiają się cytaty z Lohengrina Wagnera w akcie 1 czy Pasji według św. Jana Bacha w akcie 2. Dzieło kończy się donośnym akordem D-dur, ale ogólnie jest mroczne i intensywne. Pomimo wielu imponujących fragmentów, zwłaszcza na samym początku, statyczna natura koncepcji i brak rozwoju muzycznego sprawiają, że dzieło jest bardzo wymagające dla publiczności, co niewątpliwie tłumaczy ograniczone zainteresowanie w kolejnych latach. DVD z Teatru Wielkiego w Łodzi — pierwsze oficjalne wydanie dzieła w jakimkolwiek formacie — utrwala produkcję, która często imponuje pod względem scenografii, kostiumów i wyświetlanych obrazów, chociaż ciemność inscenizacji skutkuje dużymi obszarami czerni na ekranie przez większy czas dzieła. Nie brakuje ruchu na scenie, postacie Adama
i Ewy są przedstawione przez dwoje tancerzy oraz dwoje solistów, tak jak w oryginalnej produkcji. Reżyseria wideo Sławomira Kalwinka zawiera dobrze dobraną mieszankę zbliżeń i ujęć z oddali.
Partie Miltona i Boga wybrzmiewają dźwięcznie po polsku, wypowiadane przez aktora Andrzeja Pieczyńskiego, podczas gdy reszta obsady śpiewa po angielsku. Wykonanie większości partii solowych jest bardzo dobre, na szczególną uwagę zasługują Joanna Freszel jako Ewa i Bartłomiej Misiuda jako Szatan. Niestety dykcja w języku angielskim kilku śpiewaków, w tym Mariusza Godlewskiego (Adam), Emila Ławeckiego (Belzebub) i Zbigniewa Malaka (Moloch), jest często słaba, co wymaga korzystania
z napisów, aby zrozumieć niektóre z ich kwestii (same napisy również są obarczone wieloma błędami typograficznymi). Niemniej zarówno śpiew, jak i gra orkiestry w tym wykonaniu pod dyrekcją Rafała Janiaka są konsekwentnie czytelne, co wypada korzystnie w porównaniu z nieoficjalnym nagraniem pierwszego spektaklu opublikowanym w serwisie YouTube. To bardzo mile widziane wydanie, które w znacznym stopniu przyczyni się do zwiększenia zrozumienia i docenienia jednego z najważniejszych dzieł kompozytora."

Christian Hoskins